حق تحصیل زنان در اسناد بین‌المللی (قسمت چهارم) ـ مجله‌ی اورال

کنوانسیون منع تبعیض در آموزش (۱۹۶۰ م.)
از کنوانسیون‌هایی که سازمان فرهنگی، علمی و آموزشی سازمان ملل متحد، درزمینهٔ آموزش منتشر کرده است، کنوانسیون «منع تبعیض در آموزش» (Convention against Discrimination in education Paris, 14 Decebber 1960.) است که در یازدهمین اجلاس عمومی این سازمان از ۱۴ نوامبر تا ۱۵ دسامبر ۱۹۶۰، انعقاد یافت و در ۲۲ می ۱۹۶۰ م.، لازم‌الاجرا گردید.

در مقدمه‌ی این کنوانسیون، یادآوری گردیده است که اعلامیه جهانی حقوق بشر، اصل عدم تبعیض را مطرح کرده و آموزش بدون تبعیض را حق هر فردی می‌داند؛ بنابراین، تبعیض در آموزش، به‌عنوان نقض حقوق در این اعلامیه ذکر گردیده است. همچنین به این مطلب اشاره می‌کند که یونسکو، طبق اساس‌نامه‌اش، هدف آن طرح همکاری میان ملل با هدف ارتقای همه ابناء بشر در سطح جهانی و برابری فرصت‌های آموزشی هست.
این پیمان‌نامه، شامل ۱۹ ماده است. ماده‌ی اول این پیمان‌نامه، تبعیض را این‌گونه تعریف می‌کند: هرگونه تمایز قائل شدن، استثنا، محدودیت یا رجحان بر پایه‌ای رنگ، نژاد، جنس، زبان، مذهب، عقیده سیاسی، منشاء ملّی یا اجتماعی، شرایط اقتصادی یا تولد که هدف آن لغو یا آسیب رساندن به برابری تحصیلی در آموزش باشد را، تبعیض می‌گویند.

در مفاد این پیمان‌نامه، اصطلاح آموزش به همه انواع و سطوح آموزش اشاره می‌کند و دسترسی به آموزش را نیز در برمی‌گیرد. همچنین شرایطی را که در آن آموزش ارائه می‌شود و کیفیت آموزش و استانداردهای آن را نیز فرامی‌گیرد. به‌منظور حذف و پیش‌گیری از تبعیض در محدوده‌ی معنایی این کنوانسیون، دولت‌های عضو، متعهد شدند که هرگونه مواد قانونی را که منجر به تبعیض آموزشی می‌شود، از محدوده قوانین خود حذف نمایند تا در پذیرش دانش‎‌آموزان در نهادهای آموزشی، هیچ‌گونه تبعیضی روا داشته نشود. همچنین در بورس‌های تحصیلی بدون اعمال هرگونه تبعیضی، تنها شایستگی و نیاز در نظر گرفته شود.
در این سند نیز، به‌طور خاص به بحث آموزش‌وپرورش زنان پرداخته نشده است؛ اما از رهگذر تأکید اساسی بر ممنوعیت تبعیض، در تمام گوشه‌ها و زاویه‌های آن، می‌توان گفت مسئله آموزش زنان، نیز موردتوجه جدی بوده است و دولت‌های عضو متعهدند که برای آموزش زنان و دختران بدون هیچ‌گونه تبعیضی، اقدامات لازم را معمول دارند.

کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان (۱۹۷۹ م.)
در مجموعه اسناد خاص، مهم‌ترین سندی بین‌المللی که به‌صورت نسبتاً مشروح، مفصل و جامع به شناسایی و حمایت حقوق زنان پرداخته است، کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان است که در سال (۱۹۷۹ م.) تصویب شده است. این سند از مجموع بحث ۳۰ ماده‌ای خود، ماده ۱۰ را به‌حق آموزش‌وپرورش برای زنان، اختصاص داده است و ماده مذکور به‌صورت صریح و جدی، دولت‌های عضو را مکلف می‌کند که بر مبنای تساوی حقوق زنان و مردان، برای رفع تبعیض از حقوق آموزشی زنان، تمهیدات و اقدامات مقتضی را اعمال نمایند و آنچه را که ماده ۱۰ میثاق مزبور، از دولت‌های عضو به‌عنوان یک تعهد حقوق بشری می‌خواهد که انجام بدهند و فراهم آورند، قرار زیر است:

۱. فراهم نمودن امکانات و شرایط مساوی با مردان درزمینهٔ شغلی و حرفه‌ای و در جهت اخذ مدارک تحصیلی از مؤسسه‌های آموزشی در کلیه رشته‌ها، چه در شهر و چه در روستا. این تساوی شامل دوره‌های پیش‎دبستانی، آموزش عمومی، فنی، حرفه‌ای و آموزش عالی و نیز دوره‌های حرفه‌ای مختلف هست؛
۲. امکان دسترسی به برنامه‌های آموزشی، امتحانات و کادر آموزشی مشابه که مشخصات و استانداردهای مشابه را داشته باشند و ساختمان و لوازم و مدرسه همان کیفیت را داشته باشند؛
۳. از بین بردن هر نوع مفهوم کلیشه‌ای از نقش زنان و مردان در کلیه سطوح و در اشکال مختلف آموزشی، از طریق تشویق به «آموزش مختلط» و سایر انواع روش‌های آموزشی که نیل به این هدف را ممکن می‌سازد و به‌خصوص از طریق تجدیدنظر در کتاب‌های درسی و برنامه‌های آموزشی مدارس و تأیید روش‌های آموزشی؛
۴. امکان استفاده از بورس‌ها و سایر مزایای تحصیلی؛
۵. امکان مشابه جهت دستیابی به برنامه‌های مربوط به ادامه تحصیلات ازجمله برنامه‌های عملی سوادآموزی بزرگ‌سالان، به‌خصوص برنامه‌هایی که به هدف کاهش هر چه سریع‌تر شکاف آموزشی موجود میان زنان و مردان هست؛
۶. کاهش تعداد دانش ‎آموزان دختری که ترک تحصیل می‌کنند و تنظیم برنامه‌هایی برای دختران و زنانی که قبلاً ترک تحصیل نموده‌اند؛
۷. امکانات مشابه برای شرکت‌کنندگان فعّال زنان در آمور ورزشی و تربیت‌بدنی؛
۸. دسترسی به اطلاعات آموزشیِ ویژه که سلامتی و تندرستی خانواده را تضمین می‌نماید ازجمله پیشنهاد‌هایی در مورد برنامه‌ریزی خانواده.

ادامه دارد ...