_54114.jpeg "حق تحصیل زنان در اسناد بین‌المللی (قسمت دوم) ـ مجله‌ی اورال")
_54114.jpeg "حق تحصیل زنان در اسناد بین‌المللی (قسمت دوم) ـ مجله‌ی اورال")
حق تحصیل زنان در اسناد بین‌المللی (قسمت دوم) ـ مجله‌ی اورال
میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (۱۹۶۶ م.):
این میثاق بین‌المللی در سال (۱۹۶۶ م.) در قالب ۳۱ ماده به تصویب رسید. در این میثاق، دو ماده ۱۳ و ۱۴ به‌حق بر آموزش اختصاص داده‌شده‌اند؛ ماده ۱۳ که طولانی‌ترین مقرره میثاق است، گسترده‌ترین و جامع‌ترین ماده، درزمینه حق بر آموزش، در نظام بین‌المللی حقوق بشر، محسوب می‌شود. به دلیل اهمیت این ماده ترجمه کامل آن را میآوریم:
ماده ۱۳:
۱. دولت‌های طرف میثاق حاضر، حق آموزش‌وپرورش را برای هر کس، به رسمیت می‌شناسد؛ آنان پذیرفته‌اند که هدف آموزش‌وپرورش باید توسعه کامل شخصیت انسان و حق کرامت آن باشد و احترام به حقوق بشر و آزادی‌های بنیادی را تقویت نماید. آنان همچنین می‌پذیرند که آموزش‌وپرورش باید همه اشخاص را قادر سازد تا در یک جامعه آزاد مشارکت نمایند، تفاهم، مدارا و دوستی میان ملّت‌ها و همه گروه‌های نژادی، قومی یا مذهبی را گسترش دهد و فعالیت‌های سازمان ملل متحد، برای حفظ صلح را به‌پیش ببرد؛
۲. دولت‌های طرف میثاق حاضر، اذعان دارند که به‌منظور دستیابی به تحقق کامل حق بر آموزش، باید اقدامات زیر انجام شوند:
الف) آموزش‌وپرورش ابتدایی باید اجباری باشد و رایگان در دسترس همگان قرار گیرد؛
ب) آموزش‌وپرورش متوسطه، در اشکال مختلف آن، ازجمله آموزش‌وپرورش فنی و حرفه‌ای متوسطه، باید در اختیار عموم باشد و با هر وسیله مقتضی، به‌ویژه با معمول کردن تدریجی آموزش رایگان در دسترس عموم قرار گیرد؛
ج) آموزش عالی باید بر اساس استعداد و با هر وسیله مقتضی، به‌ویژه با ارائه تدریجی آموزش رایگان، به‌صورت مساوی در دسترس همگان باشد؛
د) آموزش‌وپرورش پایه‌ای باید تا حد امکان، برای کسانی که آموزش‌وپرورش ابتدایی دریافت کرده‌اند یا دوره آموزش‌وپرورش ابتدایی خود را کامل ننموده‌اند، مورد تشویق یا تشدید واقع شوند؛
هـ) توسعه شبکه مدارس، در کلیه مقاطع باید فعالانه دنبال شود، نظام کافی بورس تحصیلی باید برقرار شود و شرایط مادی معلّمان باید پیوسته بهبود یابد؛
۳. دولت‌های طرف میثاق حاضر، متعهد می‌شوند که آزادی والدین و سرپرستان قانونی کودکان را برحسب مورد، در انتخاب مدارسی برای کودکان خود غیر از مدارس تأسیس‌شده توسط مقامات دولتی، محترم بشمارند، مشروط بر اینکه مدارس مزبور، با حداقل ضوابط آموزشی و پرورشی که ممکن است دولت مقرر یا تأیید کرده باشد، مطابقت کند و آموزش‌وپرورش مذهبی و اخلاقی کودکان آنان را، مطابق اعتقادات خاص ایشان تأمین کنند. اساساً استنباط حق آموزش‌وپرورش برای جامعه زنان، در چارچوب میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، باملاحظه و در نظر گرفتن دو نکته، ممکن و میسر می‌شود:
اول اینکه: عبارات و کلماتی به‌کاررفته در ماده ۱۳ آن‌چنان نسبت به افراد و اقشار جامعه به‌خصوص افراد و اشخاص آسیب‌پذیر، عمومیت و شمولیت دارد که بدون تردید، زنان از واضح‌ترین مصداق آن به شمار می‌روند. دربند یک ماده ۱۳ این میثاق، آمده است که دولت‌های طرف میثاق حاضر، حق «هر کس» به آموزش‌وپرورش را به رسمیت می‌شناسند؛ همچنین دولت‌ها می‌پذیرند که آموزش و پروش باید «همه اشخاص» را قادر سازد که در یک جامعه آزاد مشارکت نمایند.
روشن است که عبارات «هر کس» و «همه اشخاص» به‌خوبی حق زنان بر آموزش‌وپرورش را پوشش می‌دهند و این شمولیت، آن‌چنان روشن است که کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به‌عنوان یک‌نهاد اجرایی و تفسیرگر موارد میثاق، این قسمت را نیاز به تبیین و تفسیر ندانسته است.
دوم اینکه: میثاق مذکور در ماده دوم به اصل ممنوعیت تبعیض، به‌صورت عام و تبعیض جنسیتی به‌طور خاص پرداخته و بیان داشته که دولت‌های طرف این میثاق، متعهد می‌شوند که حق مذکور در میثاق حاضر را بدون هیچ نوع تبعیض، از حیث نژاد، رنگ، جنسیت و...، اعمال کنند. همچنین در ماده 13 با صراحت بیشتر بیان نموده که دولت‌های طرف میثاق حاضر، متعهد می‌شوند که حق برابر مردان و زنان، در بهره‌مندی از کلیه حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مقرر در این میثاق را تأمین نمایند.
بدیهی است که نقطه مشترک ماده‌های ۲ و ۱۳ میثاق مزبور، اصرار و تأکید نمودن بر ممنوعیت تبعیض است و اساساً اصل ممنوعیت تبعیض به‌صورت عام و تبعیض جنسیتی به‌صورت خاص، شاه‌بیت این میثاق محسوب می‌شود و تمام موارد میثاق، باید حولِ محور این اصل اساسی و کلیدی معنا و تفسیر شود.
بنابراین، با تمسک به منطوق واژه «هر کس» یا «همه اشخاص» در ماده ۱۳ و توجه به اصل ممنوعیت تبعیض جنسیتی به‌عنوان اصل راهنما و راهبردی در مواد ۲ و ۱۳، حق بر آموزش‌وپرورش برای زنان، به‌عنوان یکی از اقشار آسیب‌پذیر جامعه، مدلل و مستدل می‌شود.
ادامه دارد.....
