حق تحصیل زنان در اسناد بین‌المللی (قسمت اول) ـ مجله‌ی اورال

حق تحصیل زنان در اسناد و اعلامیه‌های گوناگون بین‌المللی بیان گردیده و کشورهای عضو سازمان ملل ملزم به تطبیق این اعلامیه‌ها شده‌اند، یکی از دلایلی که حکومت طالبان را با مشکل مواجه کرده و باعث شده است که کشورهای دنیا و سازمان ملل حکومت آن‌ها را به رسمیت نشناسند، این است که طالبان در مورد تحصیل زنان محدودیت ایجاد نموده و به اعلامیه‌های بین‌المللی در مورد آموزش زنان پایبندی ندارند. ما در چند قسمت، اسناد و اعلامیه‌های بین‌المللی در مورد حق آموزش و تحصیل زنان را بررسی می‌کنیم تا مسئولین حکومت سرپرست طالبان متوجه شوند که باید به این اعلامیه‌ها پایبند باشند و زنان را از حق تحصیل محروم نکنند:

1. اعلامیه جهانی حقوق بشر (1948 م.)؛
در مقدمه اعلامیه جهانی حقوق بشرUnversal) Declaration of Human Rights1948.)، شناسایی حیثیت ذاتی کلیه‌ای اعضای خانواده بشری و حقوق یکسان و سلب ناشدنی آنان، اساس آزادی، عدالت و صلح در جهان، معرفی شده است و احترام به حقوق و آزادی‌های اساسی و توسعه آن‌ها به‌وسیله آموزش‌وپرورش، برای همگان توصیه شده است. بر اساس ماده اول اعلامیه، تمام افراد بشر بدون هیچ‌گونه تمایزی، آزاد به دنیا می‌آیند و از لحاظ حیثیت انسانی و حقوقی باهم برابر و همه دارای عقل و وجدان بشری می‌باشند. ماده دوم اعلامیه، به‌صورت مشخص‌تر به ممنوعیت کلیه عامل‌های تبعیض و تمایز حقوقی ازجمله تبعیض بر مبنای عامل جنسیت اشاره نموده است.

اعلامیه در قالب مواردی که ذکرش رفت، در حقیقت به بیان اصول کلی تمامی حقوق و آزادی‌های اساسی ازجمله حق آموزش برابر، برای زنان و مردان پرداخته است؛ اما در ماده 26 که احیاناً طولانی‌ترین ماده است، به‌صورت مشخّص و معیّن به حق آموزش برای همه افراد جامعه بشری، بدون پذیرش هیچ عامل تبعیضی پرداخته است. در این ماده، به محورهای مختلف تعلیم و آموزش اشاره شده است: اولین محور این است که آموزش و دانش، ضمن آنکه هر کس یا هر فرد انسانی ازجمله زنان و مردان است. به دلیل اهمیت اساسی و نقش کلیدی و راهبردی آن، حداقل در سطح ابتدایی اجباری و مجانی شود تا همه افراد دارای وضعیت‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، جنسیتی و نژادی، بتوانند از آن بهره‌مند بشوند و در سطح عالی، باید شرایط کاملاً مساوی برای همه فراگیران و بهره‌وران آموزش، فراهم شود تا همه به‌تناسب استعداد و قابلیت خویش بهره‌مند شوند.
دومین محور اساسی در ماده 26 اعلامیه، هدفمندی و غایتمندی آموزش و دانش است. بر اساس بند دوم ماده 26 اعلامیه، آموزش‌وپرورش باید به سمتی هدایت شود که اولاً موجب رشد و تکامل شخصیت انسانی فرد بشود و ثانیاً تقویت احترام به حقوق و آزادی‌های بشری، حسن تفاهم، گذشت و احترام به عقاید مخالف و دوستی میان ملل و جمعیت‌های نژادی و مذهبی جامعه بشری را به دنبال دارد و محور سوم دربند سوم ماده 26 اعلامیه، احترام گذاشتن به عقاید و باورهای احیاناً دینی و مذهبی والدین در امر آموزش است. بر اساس این بند، هرچند آموزش عمومی و ابتدایی اجباری است؛ اما والدین در انتخاب نوع آموزش برای فرزندان خود، نسبت به دیگران اولویت دارند.

بر اساس این اعلامیه بین‌المللی، حکومت‌های همه کشورها ملزم هستند که باید زمینه تحصیل و آموزش را برای همه شهروندان، فارغ از قوم، نژاد، مذهب و جنسیت، فراهم نماید و هرگونه تبعیض نژادی، قومی، مذهبی و جنسیتی در این زمینه ممنوع اعلام شده است.
ادامه دارد ...