زندگی‌نامه سلطان‌علی کشتمند (قسمت پنجم) ـ مجله‌ی اورال

 کشتمند نخست وزیر وقت، طی یک سخن‌رانی به هنگام بازگشایی مرکز انسجام امور ملیت هزاره در تابستان ۱۹۸۹ م/ ۱۳۶۶ ش، که رئیس‌جمهور، داکتر نجیب‌الله نیز حضور داشت، با اشاره به این رفتار مساویانه با هزاره‌ها چنین گفت:

«این رفتار مساویانه یک وظیفه و وجیبه‌ی دینی، انسانی اخلاقی و ملی شمرده می‌شود؛ زیرا هزاره‌ها مربوط به ملیتی‌اند که بیش از همه‌ی ملیت‌های دیگر در طی قرون متوالی رنج و ستم کشیده‌اند. در تحت شرایط دشوار طبیعی و اجتماعی کار کرده و زیسته‌اند؛ ولی از کلیه‌ی حقوق ملی و انسانی و نعمات مادی محروم بوده اند».

سلطان‌علی کشتمند صدر اعظم اسبق افغانستان در «یادداشت‌های تحلیل سیاسی و رویدادهای تاریخی» در مورد سیاست حکومت دموکراتیک خلق افغانستان در حل مسئله‌ی ملی، تحلیل همه‌جانبه و عادلانه‌ای را انجام داده است که نکات اساسی آن چنین است:

«در دهه هشتاد میلادی، مبارزه به‌خاطر تأمین برابری حقوقی و عملی میان تمام ملیت‌ها، اقوام و گروه‌های اتنیکی، به‌مثابه یک وظیفه خدشه‌ناپذیر حزب و دولت تلقی می‌گردید؛ زیرا برخورد اصولی با مسئله ملی در کشور کثیرالملیت افغانستان و ایجاد مناسبات عادلانه و برابر میان ملیت‌ها و اقوام کشور، به‌عنوان یکی از اصول بنیادی، دست‌کم از لحاظ تئوریک و سرخط، برنامه عملی حزب را می‌ساخت».

در سال‌های هشتاد میلادی، برخورد با مسایل ملی به نحو قابل مقایسه با گذشته‌ها در جهت مثبت متفاوت بود و خصلت مردمی و عادلانه داشت.

طبق اظهار سلطان‌علی کشتمند، حکومت معتقد به این اصل بود که تمام ملیت‌ها و اقوام افغانستان بایستی در تمام عرصه‌ها و از جمله در امر دست‌یافتن به رهبری سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و معنوی و استفاده از دست‌آوردهای دانش و تخنیک معاصر، دارای حقوق مساوی باشند. مناطقی که شدیدآ به‌کمک نیاز دارند، باید بدون هیچ‌گونه تنگ‌نظری و تبعیض کمک شوند و افراد متعلق به تمام ملیت‌ها و اقوام کشور، با حقوق برابر به کار و فعالیت آزادانه بپردازند. راه‌حل واقعی مسئله ملی در افغانستان، عبارت خواهد بود از ایجاد یک دولت متحده یا فدرال با قبول خودمختاری‌های گسترده‌ی ملی، برای ایالات که بر پایه‌ی مشخصات ملی و قومی تشکیل گردد.

در راستای تحقق اهداف فوق، بعد از سخن‌رانی کشتمند و داکتر نجیب‌الله در کنگره بزرگ ملیت هزاره، شورای مرکزی ملیت هزاره، مطالبات ذیل را تصویب و حکومت نیز متعهد شده بود که آن‌ها را عملی سازد:

۱. رفع تبعیض و بی‌عدالتی علیه هزار‌ه‌ها؛
۲. خود مختاری مناطق هزاره‌نشین (مناطق مرکزی) افغانستان؛
۳. تشکیل ولایات جدید پنج‌گانه بر اساس طرح جرگه سراسری در مناطق هزاره‌نشین (مناطق مرکزی) با مرزهای تاریخی؛
۴. تقرر کادرهای تحصیل‌کرده‌ی مردم هزاره در مقامات حکومتی و حزبی متناسب با شعاع وجودی نفوس‌شان؛
۵. معرفی و اعزام جوانان مردم هزاره در مؤسسات تحصیلی داخلی و خارجی بدون کدام تبعیض قومی؛
۶. تأسیس و ایجاد دانشکده فقه جعفری در چوکات دانشگاه کابل؛
۷. تشکیل فرقه‌های نظامی و غُندهای قومی برای دفاع خودی مردم هزاره.

اما، متاسفانه تلاش‌های کشتمند و هم‌فکرانش برای جلب حمایت هزاره‌ها و اجرایی‌کردن مطالبات فوق، به نتیجه‌ای نرسید و گروه‌های جهادی هزاره، مانع آن‌ها شدند.
ادامه دارد....
منبع:
۱. کتاب «یادداشتهای سیاسی کشتمند»، نوشته‌ی سلطانعلی کشتمند.
۲. فیلم سخنرانی در کنگره شورای ملیت هزاره در سال ۱۳۶۶ ش.