دیالوگ علم و جهل؛ مناظره استاد دانشگاه کابل با مقام ارشد طالبان

آزادی بیان اصل اساسی در اعلامیه حقوق بشر است. هر انسان حق دارد عقیده خویش را بدون ترس و هراس بیان کند و رسانه‌ها قوه چهارم در اصل مردم‌سالاری است که می‌تواند کارکردهای حکومت را با نقد کند و نگذارد حاکمان رابطه‌ی ملک و رعیت را در عصر کنون با زور و تفنگ ایجاد کند. دیالوگ و مناظره‌ی شب گذشته فیض‌الله جلال استاد دانشگاه کابل با محمد نعیم وردک مقام ارشد طالبان در قطر جریان دو فکر و تیپ عقلانی در مقابل بربریت را از کانال یک رسانه به نمایش گذاشت.

فیض‌الله جلال استاد دانشکده علوم سیاسی دانشگاه کابل است او سال‌ها با کتاب و نقد و اندیشه‌های مخالف سروکار داشته است و از کانال تسامح و تساهل سیاسی کار گرفته است. شاید برای همه کسانیکه در دانشگاه کابل درس خوانده باشد هویدا باشد که استاد جلال بی‌پرده و رُک حرف می‌زند و از متن کتاب‌ها و اندیشه‌ها حرف به میان می‌آورد که متاثر از اندیشمندان بزرگ جهان است.

اما طرف دیگر نعیم وردک مذاکره کننده ارشد طالبان چهره‌ای جدید در رسانه‌های کشور است هنوز از سطح سواد و میزان تحصیلات اش چیزی نمی‌دانیم اما منطق سخن زدن‌اش را بارها در رسانه شاهد بودیم. او از چهار چیز و چهار سمت حرف می‌زند و شمایل را که هم دارد معاصر نیست حد اقل از انسان این زمان چند دهه عقب تر است. شاید برای اولین بار کسی که چهره نعیم وردک را در پرده تلویزیون دیده باشد بیشتر از این که با منطق و حرف‌اش توجه کرده باشد بیشتر به سیما و موهای بلند چشم‌های سرمه‌دار اش توجه را جلب می‌کند که قرار است بر یک جمعیت سی وپنج ملیونی حکومت کنند؛  قانون وضع کند و حق تحصیل و صلاحیت انجام کارها را در دست بگیرند و یدک بکشد.

هر دو مهمان در مناظره‌ی تلویزیونی نمایندگی از دو جریان فکری می‌کند جریانی که با کتاب و اندیشه‌های مدرن و دانشگاه سروکار دارد و تفسیر و تاویلی که می‌دهد مبتنی بر عقلانیت است.  در سوی دیگر اندیشه گ‌های کوچه‌بازاری که ساله‌ا با چند رکعت نماز و چند تفسیر قبایلی سرو کار داشته است و جهان را از عینک اکثریت پشتونوالی و خلافت و بیعت و امیر می‌بیند.

اگرچه نشاندن دو جریان فکری واگرا که هر دو هیچ سنخیتی در یک مناظره تلویزیون ندارد ولی برندگی عقلانیت و دانشگاه و منطق بالاخره روی زور و تزویر را سیاه می کند. دیدیم ماهیت کلام هر دو طرف جدی است اما و قتی گرداننده از استاد دانشگاه می‌پرسد که ایا امریکا دوباره حاضر خواهد شد تا با گروه طالبان وارد یک داد و ستد سیاسی شود استاد جلال بی‌محابا می‌گوید با چنین اندیشه‌ای، با چنین شمایلی و با چنین قیافه‌ای ناممکن است امریکا وارد داد وستد سیاسی با طالبان شود.

حالا واکنش‌های مردم و مقام‌های ارشد طالبان در صفحه‌های اجتماعی قابل شنیدن است. مقام‌های طالبان خواهان برخورد جدی با فیض‌الله جلال شده است و این معلوم نیست که گروه طالبان چگونه و کی از این استاد دانشگاه انتقام بگیرد و او را تنبیه کند.

اما حرف این استاد دانشگاه حرف تمام مردم افغانستان است او می‌گوید گروه طالبان مردم را به گروگان گرفته است. خیانت ملی را اشرف غنی مرتکب شده است که این گروه را آورده و قدرت را تسلیم آنان کرده است. او می‌گوید مردم افغانستان با مشکلاتی زیادی گرفتار است حتا در اداره‌های دولتی که وارد شویم به صورت مکمل افهام و تفهیم صورت نمی‌گیرد و مسوول چنین وضعیت اشرف غنی است که با سیاست حفظ جایگاه پشتون‌ها یک گروه بادیه‌نشین و صحرانشین را به قدرت رسانده است.

تجربه شخصی تمام مراجعین که در ادارات دولتی افغانستان می‌رود همین درد است که این استاد دانشگاه بیان کرده است گروه طالبان ادارات دولتی را به صورت غنیمت جنگی بین جنگجویان شان تقسیم کرده است و اصلاً نمی‌تواند برخی روسای یک ریاست به فارسی حرف بزند.

مقام‌های طالبان برای اولین بار نیست که در یک رسانه حاضر می‌شود و حرفهای غیرمنطقی و قلدرمابانه به خورد مردم می‌دهد. شماری زیاد از مقام‌های طالبان خودشان در رسانه‌ها کشور حاضر شده است به جای ترمیم، اندیشه و بربریت شان را به نمایش گذاشته است و رسواتر شده است. باری مقام ارشد طالبان در یک گفتگوی تلویزیونی با کلمه‌ای دانشگاه واکنش نشان داد و به صورت صریح گرداننده را تهدید می‌کرد. یک مقام دیگری طالبان در رسانه‌های کشور حاضر گردید و خط نشان از نوعیت لباس پوشیدن زنان در کشورهای اسلامی بر اساس نص صریح قرآن و سنت می‌کشید که نه در سنت بود و نه هم در قرآن و دین. یک مقام دیگری طالبان با تمام کندک نظامی‌اش در یک تلویزیون برای مصاحبه حاضر گردید که با واکنش مردم در شبکه‌های اجتماعی روبرو گردید. دیدار والی بامیان با نماینده‌ای سرمنشی سازمان ملل نیز با واکنش زیادی همراه شد و هر قدر زمان بیشتر بگذرد رسوایی و طرز زندگی بدوی و قبیلوی این گروه را نشان می‌دهد.