مشارکت اجتماعی در افغانستان

مشارکت اجتماعی در افغانستان

نسبت تعداد افرادی که در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی مشارکت می‌نمایند و با محدودیتی برای فعالیت‌های اجتماعی روبه‌رو نیستند، میزان مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی را نشان می‌دهد. هر چه میزان مشارکت مردم در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی مانند انتخابات، عضویت در احزاب و انجمن‌های سیاسی و صنفی، و سایر فعالیت‌های سیاسی ـ اجتماعی بیش‌تر باشد، کشور به لحاظ اجتماعی توسعه‌یافته‌تر تلقّی می‌گردد؛ زیرا نظارت مردم بر مسئولان اجرایی افزایش می‌یابد و درنتیجه، عمل‌کردها و فعالیت‌های اجرایی جامعه مسیر صحیح‌تری را طی می‌کند.

از آن‌جا که به‌طورمعمول زمینه‌ی مشارکت شهروندان در فعالیت‌های اجتماعی، به‌وسیله‌ی نظام سیاسیِ حاکم بر جامعه فراهم می‌شود، میزان مشارکت اجتماعی در افغانستان، بسیار پایین است؛ زیرا در طول تاریخ این کشور، نظام‌های استبدادی و انحصاری حاکمیت داشته و نه‌تنها زمینه‌ی مشارکت مردم در فعالیت‌های اجتماعی فراهم نشده است؛ بلکه هر نوع فعالیت‌های اجتماعیِ شهروندان، با خشونت تمام، سرکوب گردیده است.

علاوه بر این، روابط خصمانه و تعارضات قومی، فعالیت‌های گروهی را در کشور افغانستان، با مشکل مواجه ساخته و زمینه‌ی هرگونه فعالیت جمعی را در این کشور منتفی نموده است. در دو دهه‌ی اخیر، یعنی بعد از سقوط حاکمیت اول طالبان و تدوین قانون اساسی جدید، به مردم افغانستان اجازه داده شده بود که در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت و سرنوشت خویش را به‌دست خویش تعیین نمایند؛ امّا تنازعات قومی موجب گردید که اقوام متخاصم و متعارض افغانستان، صحنه‌ی انتخابات را به نمایش قدرت و زورآزمایی قومی و قبیله‌ای تبدیل نمایند. در انتخابات، افراد هر قوم به نامزد یا نامزدهایی رأی می‌دادند که از قوم و قبیله‌ی خودش بود. گروه‌ها و احزاب سیاسی نیز ملّی و فراقومی نبودند؛ بلکه بر اساس قوم و قبیله تشکیل یافته‌اند.

از باب نمونه، بعد از سقوط طالبان و استقرار نظام جدید، در اوّلین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان که در مهرماه سال 1383 ش، برگزار گردید، بیش از 80% آرا، بر اساس تمایلات قومی به صندوق‌ها ریخته شده بود که بیشتر پشتون‌ها به حامد کرزی، بیشتر تاجیک‌ها به یونس قانونی، بیشتر هزاره‌ها به محمد محقق و بیشتر ازبک‌ها به جنرال دوستم، رأی داده بودند.
منبع:
1. توسلی غرجستانی، محمد (1390)؛ نقش توسعه‌ی روستایی در اقتصاد افغانستان؛ قم: اندیشه‌سازان هدایت
2. جمعی از پژوهشگران (1381)؛ افغانستان و نظام سیاسی آینده؛ ویرایش، تلخیص و تنظیم: عبدالمجید ناصری داوودی؛ قم: انتشارات زلال کوثر.
3. واعظی، حمزه (1381)؛ افغانستان و سازه‌های ناقص هویت ملّی؛ تهران: محمدابراهیم شریعتی افغانستانی، چاپ اول.