تکلیف مسلمان افغانستانی چیست؟-بخش اول

سلسله سخنرانی های استاد عزیزالله شفق، سخنور و دانشمند شهیر کشور، به مناسبت ایام محرم در کابل

اشاره: جامعۀ چند قومی و چند مذهبی ما، روزهای دشواری راپشت سر گذرانده اند. نشر و اشاعۀ فرهنگ تساهل، روامداری و همدیگر پذیری از نیازهای مبرم اجتماعی ما است. بناءً برای عبور از فلاکت های کنونی اجتماعی که ما اکنون با آن دست به گریبان هستیم، لازم است تا روابط و مناسبات اجتماعی خویش رابازنگری نماییم. روزهای محرم و یادبود از قیام عاشورا، بستریمناسبی است برای بحث و واکاوی روابط اجتماعی ما. در محرم امسال، استاد عزیزالله شفق، دوباره به کابل برگشته است و در میان مردم صحبت دارد. آقای شفق، گرمی و سردی روزگار را خوبچشیده است؛ روزهای دشوار جنگ را سپری کرده است، از دین و جامعه حرف زده است و تجربۀ زندگی در شرق و غرب را هم دارد. او هم سیاست گر است، هم عالم دین  و هم سخنور. وی، یکی از نواندیشان دینی در جامعۀ ما است. سخنان او و برداشت های او از دین، مسائل دینی و پیچدگی های اجتماعی، می تواند که برای ما راهگشا باشد. آقای شفق همانطور که وعده داده است، بحث های خود را روی موضوع «تکلیف مسلمان افغانستانی چیست؟»شروع نموده است. وی، مناسبات اجتماعی و شیوۀ دین داری را در جامعۀ مسلمان افغانستانی، مورد بحث قرار می دهد. مجلۀ اورال،نظر به اهمیت و نیازمندی این موضوع در جامعه، تلاش می کند که این بحث ها را در قالب متن پیاده سازد و در خدمت جامعه قرار دهد. مجلۀ اورال برای مخاطبین خود لازم به ذکر می داند این که، در این متن، آنطور که در سخنرانی آمده است، در برخی موارد، کلمات تکراری حذف و کلمات گفتاری کوشیده شده است که در قالب کلمات نوشتاری پیاده گردد.
خدا را سپاسگزارم که باز دستم را گرفت و امسال توانستم در جمع شماعاشقان حسین بن علی حضور پیدا کنم و برای وظیفۀ خدمت گذاری به حسین و دوستان حسین رو به راه شوم.
قبل از همه چیز می خواهم این نکته را تذکر بدهم که من طرفدار عنوان های عزاداری و سوگواری در عاشورا نیستم. سوگواری و عزاداری، معنایش تلخ آمیز، شکست، ناامیدی، سکوت و انحراف است. عاشورا، نمایش یک حماسه است. عاشورا، بازتاب دهنده و انعکاس دهندۀ یک حادثۀ بی بدیل تارخی است که طی چهارده صدسال، هر روز قوی تر، درخشان تر و شکوهمند تر تبارز می کند. ما نمی توانیم که فقط عنوان عزاداری و سوگواری را برای این قضیه بگذاریم.
چنانچه، مرحوم بلخی شعری در این مورد سروده است: «تأسیس کربلا نه فقط بهر ماتم است  ...» امام حسین نیامده که مردم برایش گریه کند. او نیامده که تا احساسات و عواطف پیروانش را تحلیل کند. امام حسین در کربلا حضور یافت تا دین را زنده نماید و در میان پیروان دینی، اصلاحات به وجود آورد. به این ترتیب، من معتقدم که در طلیعۀ عاشورا، ما اذهان و وجدان های مردم را به سوی عزا سوق ندهیم. ما باید مردم را به سوی درک عاشورا، به سوی درک هدف عاشورایی امام حسین و به سوی درک مرام حسین سوق دهیم؛ اندیشه ها، اذهان و وجدان ها را به این سو توجیه کنیم.
اجازه بدهید، قبل از آن که وجدان های ما تحت تاثیر حوادث مصیبت جانسوزو اشک آلود برود، به آن حرف امام حسین توجه کنیم، به آن حرفی که در شب عاشورا، وقتی که زینب از امام سوال کرد حسین عزیزم! یارانت را امتحانکرده ای؟ این نکته را باید توضیح بدهم که در شب عاشورا، هیچ کسی از خیمه گاه حسین نرفته است. هرکه [این را] می گوید اشتباه است. در شب عاشورا، آن هایی که با امام حسین در کربلا بودند، یاران امام حسین بودند.این ها از کاروان جدا نشدند. امام حسین گفت بروید، و هرکدام شما دست خانوادۀ خود را بگیرید، ولی آن ها نرفتند. وقتی زینب به امام حسین گفت: آغای من، برادرم! دوستانت را آزمایش کردی؟ حسین در جواب گفت: به خدا قسم، این ها را آزمایش کردم و این ها را جز مانند کوه استوار و مانند شیران دلیر و شجاع، چیز دیگر نیافتم.
ما بگذاریم که شهامت یاران حسین، وجدان های ما را تسخیر بکند. ما بگذاریم که آرمان های امام حسین، وجدان های ما را تسلیم کند. امام حسین، فرصتی را در عاشورا برای شیعیان به وجود آورده است که ضمن تثبیت هویت شیعی، بزرگترین فرصت را برای نشر معارف دینی، تو جیه وهدایت مردم، روشنی و بیداری مردم، می شود از آن استفاده کرد؛ و لیمتأسفانه، تمام ما شیعیان، از جمله ما شیعیان افغانستان در این رابطه، آنگونه که لازم است، از قضیه استفاده نکرده ایم. این ها را که می گویم،معنایش این نیست که من کسی هستم که این کار را می کنم. من ضعیف ترین طلبه ام، عاجز ترین ملا و ناتوان ترین منبری هستم. اما رسالت این است، هرکس به اندازۀ توان و قدرت خویش، باید در این رابطه تلاش کند. من هم به نوبه خودم، عاشورایی که در خدمت شما هستم [در این مورد تلاش می کنم]. امیدوارم اگر عمری باشد و دفتر زندگی من رو به مُهر پایان قرارنداشته باشد، تا عاشوراهای دیگر زنده باشم، دوست دارم بقیۀ عاشوراها را در کابل باشم.
در این عاشورا، حتی المقدور تلاش می کنم، مسائلی را که به فراخور توان و قدرت ام می توانم ارائه بکنم، به محضر شما تقدیم بکنم. در این رابطه انتظار تعریف نداشته باشم، انتظار خوب گفتن نداشته باشم و حتا برای بازگویی حقایق، خوب است آدم دشنام بشنود از این که با تحریف عقاید، آدم تعریف و تمجید بشنود.
عرضی را که امروز با توجه به آیۀ شریفۀ قرآنی خدمت خواهران و برادران می خواهم تقدیم بکنم این گونه می خواهم شروع بکنم: برادران و خواهران، هرچیزی را که آدم در زندگی دنبال می کند، قبل از آغاز و شروع به آن کار، به آن تحصیل، به آن مسئله ای که در پیش رو دارد، آرزوهایی قبل از قبل دارد. هیچ کاری را آن فرد، هیچ راه را آن شخص، بدون یک آرزو و بدون این که به دستاوردی چشم دوخته باشد، شروع نمی کند. آدم خانه می سازد، اهدافی از قبل دارد، مسجدی می سازد، اهدافی از قبل دارد، بحث می کند، اهدافی از قبل دارد. هر کاری که شروع می کند آرزوهایی را از قبل به سر می پروراند. یعنی هیچ کس به هیچ طرف و به هیچ سو و به هیچ کار بدون یک آرزویی و هدفی دست نمی زند؛ و از طرفی، همین آرزو، و همین قضایای ذهنی که قبل از پرداختن در درون آدم وجود دارد، عمیقا روی کاری که می خواهد انجام بدهد، تاثیر می گذارد. کار را چگونه آدم انجام می دهد؟ همانگونه که آرزو و تصور ذهنی برایش پیدا شده است. در رابطه به دین هم همین است. دین و دین داری عمیقا تحت تاثیر همین آرزوها است. ما متدینیم و من کوشش می کنم که امسال در این مجلس یک مسئله را دنبال کنم و آن این که ما به عنوان مسلمان افغانستانی تکلیف خود را مشخص کنیم. من به عنوان قضاوت آخر عاشورای شما نیستم. می خواهم در این رابطه دَینم را ادا کنم که ما مسلمان افغانستانی هستیم. یعنی ما یهود نیستیم، مسیحی نیستم، لائیک نیستیم؛ هر چه که شما می گویید از آن ها نیستیم، مسلمان هستیم. مسلمان پاکستانی، هندی، ایرانی، عراقی، سعودی، افریقایی و امثال آن هم نیستیم؛ ما مسلمان افغانستانی هستیم، باور انسان و محیط زندگی انسان و مناسبات حیاتی و اجتماعی انسان، دقیقا در شکل و شیوه دین داری و دین ورزی آدم تاثیر دارد. تلاش خواهیم کرد که این قضیه را طی این روزهایی که مزاحم این خواهران و برداران هستم؛ انشاءالله توضیح دهم.

ادامه دارد ...