نبود بازار فروش مناسب، صنایع دستی مناطق مرکزی را با رکود مواجه کرده است

صنایع دستی زنان هزاره جات با آنکه تا چند سال پیش از اعتبار خاصی در بازارهای ملی و بین المللی برخوردار بودند، در حال حاضر به نسبت نبود سیستم بازاریابی مناسب، با رکود مواجه شده و به سوی نابودی می روند.

بافت قالین، گلیم، خورجین، برگ، نمد، فرش های سنتی، سوزن دوزی و خامک دوزی از صنایع دستی زنان مناطق مرکزی کشور است که گفته می شود برخی از این صنایع در نتیجه جنگها، مهاجرت ها و عدم حمایت دولت به فراموشی سپرده شده اند.

از جمله این صنایع دستی، نمد و گلیم از پشم خالص وطنی ساخته می شوند که تا چند سال قبل از مهم ترین صنایع دستی زنان مناطق مرکزی به شمار می رفتند.

گفته می شود تا 30 سال قبل، فرش مهمانسرای بسیاری از خوانین دایزنگی، علما و شخصیت های متنفذ مناطق مرکزی، بیشتر نمد و گلیم بوده است اما در سالیان اخیر مردم به گونه ی بی سابقه ای از این صنایع فاصله گرفته اند.

پیش از این نمد لیگان ورس و گلیم های کش باف و خنجری دایزنگی که از شهرت خوبی برخوردار بودند به کشورهای دیگر نظیر ایران، پاکستان و ممالک عربی صادر می شد.

سلیمان میرزایی ولسوال پیشین ورس بامیان می گوید که نمد و گلیم در سابق، توشه راه زائران مناطق مرکزی که به قصد اماکن مقدسه به ایران، عراق، سوریه و عربستان می رفتند، به شمار می رفت.

آقای میرزایی به مجله اورال گفت که این زائران از  از فروش نمد، گلیم و سایر صنایع دستی که با خود می بردند، سود خوبی بدست می آوردند که بر علاوه مصارف سفرشان، هزینه خرید سوغات را نیز کفایت می کرد.

از سوی دیگر محمدسجاد محسنی یکی از ریش سفیدان در مرکز بامیان، عدم حمایت دولت، کمرنگ شدن مالداری، افزایش قیمت پشم گوسفند و وارد شدن فرشهای ممالک دیگر به کشور را از عواملی میداند که سبب نابودی صنعت نمد و گلیم بافی در مناطق مرکزی شده است.

محسنی می گوید که نمد مالی و گلیم بافی با نام زنان هزاره گره خورده و بخشی از فرهنگ هزاره ها را تشکیل می دهد.

او تاکید کرد  که عدم توجه به این صنایع، سبب از بین رفتن فرهنگ بومی مردم بامیان خواهد شد.

به گفته او؛ با آنکه  مراحل نمدمالی و گلیم بافی از تهیه کردن پشم تا ریسیدن نخ و بافتن آن، کاری بسیار سخت و دشوار است، اما گاها برای برخی از زن ها نوعی تفریح به حساب می آید.

نبود بازار مشکل اصلی

با این حال حلیمه رضایی یکی از زنان تجارت پیشه در بامیان بر این باور است که نبود بازار فروش مناسب و مشخص برای صنایع دستی زنان، سبب نابودی این صنایع شده است.

او گفت که  نه تنها در بامیان بلکه در تمام شهرهای کشور بازار مشخصی برای عرضه صنایع دستی زنان وجود ندارد و زنان بامیان فقط در برخی از محافل ویژه مانند جشنواره ها و نمایشگاه فرصت آن را می یابند که صنایع دستی شان را به فروش برسانند.

بر اساس گفته های او، ساخت یک نمد 12 کیلویی پس از حلاجی پشم گوسفند توسط نداف، با همکاری چند زن در دو روز ساخته می شود اما در داخل قریه بیشتر از 1300 تا 1500 افغانی فروخته نمی شود.

با این وجود کسانی هم هستند که هنوزهم برای فرش خانه هایشان از گلیم و نمد استفاده می کنند.

محمد کریمی از باشندگان ولسوالی یکه ولنگ بامیان که فرش خانه اش بیشتر گلیم و نمد است می گوید که تا حدود 20 سال پیش باشنگان بامیان از پشم گوسفندان شان گلیم، خورجین، شال، لحاف و برگ می بافتند ولی درسالهای اخیر فقط در برخی از مناطق لباس های برگی و نمد می سازند.

یک فرصت

برای جلوگیری از نابودی کامل صنایع دستی مناطق مرکزی کشور از جمله نمدمالی و گلیم بافی، طرح هایی نیز از سوی باشندگان این مناطق ارائه شده است.

حسن علی یکی از فروشندگان صنایع دستی در بامیان می گوید:" در صورتی که نمد و گلیم همانند قالین، در طرح های مناسب  و با رنگ های متفاوت ساخته شود، علاوه بر اینکه این صنایع  را از نابودی نجات می دهد، جایگاه آن در بازارهای بین المللی را نیز تثبیت خواهد کرد.

با این حال شمار دیگری از باشندگان بامیان برای جلوگیری از نابودی صنعت گلیم بافی و نمد مالی در هزاره جات، خواهان  حمایت و سرمایه گذاری دولت و موسسات کمک کننده در این راستا هستند.

به گفته آنان، رشد این صنایع می تواند در بهبود وضعیت اقتصادی خانواده های روستایی در این ولایت و افزایش عواید دولتی موثر واقع شود اما در صورتی که این صنایع با ارزش محلی از بین بروند عواید خانواده های روستایی کاهش یافته و فقر اقتصادی را در مناطق مرکزی ببار خواهد آورد.